یکی از خانه هایی که اخیرا توسط دانشگاه هنر اسلامی تبریز شناسایی، خریداری و مرمت شده است خانه تاریخی نفیسی می باشد که در ضلع جنوبی مجموعه دانشکده معماری و شهرسازی در محله مقصودیه و در ضلع جنوبی کوچه عزب دفتریلر قرار دارد و متعلق به خانواده های متوسط از نظر مالی در دوره قاجاریه می باشد.
✅
خانه تاریخی نفیسی #تبریز
اولین خانه ثبت شده در فهرست آثار ملی تبریز خانه کوزه‌‌کنانی مشهور به خانه مشروطه است که در تاریخ هجدهم آذرماه 1354 با شماره1171 ثبت شده است؛ مقایسه اولین اثر ثبت شده در سال 1310 با این اثر نشان از فاصله 44 ساله میباشد که این امر نشان از عدم توجه به حفاظت خانه های تاریخی در ایران و تبریز دارد دومین خانه ثبت شده در فهرست آثار ملی در تبریز خانه امیرکبیر یا خانه امیرنظام گروسی است که در سی و یک تیرماه 1375 با شماره ثبت 1749 میباشد و با فاصله زمانی 21 ساله از اولین خانه ثبت شده انجام شد، امروزه مطابق گزارشهای ثبتی و آمار سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجانشرقی خانههای ثبت شده نزدیک به 70 خانه است ولی برای مابقی امکان ثبت هنوز فراهم نشده است؛ خانههای تاریخی تبریز نزدیک به 300 خانه تاریخی میباشد که نزدیک به 30 خانه مورد مرمت و بازسازی و احیا قرار گرفته است شروع مرمت و احیای خانه های تاریخی تبریز با احیای خانه مشروطه بعنوان موزه مشروطه، خانه های تاریخی بهنام، قدکی و گنجه‌ای‌زاده بعنوان دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، خانه های سلماسی بعنوان موزه سنجش، خانه امیرنظام گروسی بعنوان موزه قاجار،خانه میرزایی و خانه نیشابوری ها بعنوان مرکز فعالیت های قرآنی، خانه شربت اوغلی بعنوان مرکز ایرانشناسی، خانه دکتر اردوبادی بعنوان مرکز اسناد شمالغرب کشور، خانه لاله ای ها بعنوان بنیاد پژوهشهای تاریخی یحیی ذکاء مابین سالهای 1375 تا 1382 شروع مناسبی برای احیای خانه های تاریخی تبریز می باشد که علاوه بر احیای خانه های مذکور، منجر به تربیت نیروهای متخصص در زمینه‌‌های مختلف حفاظت خانههای تاریخی گردید. یکی از خانه هایی که اخیرا توسط دانشگاه هنر اسلامی تبریز شناسایی، خریداری و مرمت شده است خانه تاریخی نفیسی میباشد که در ضلع جنوبی مجموعه دانشکده معماری و شهرسازی در محله مقصودیه و در ضلع جنوبی کوچه عزب دفتریلر قرار دارد و متعلق به خانوادهای متوسط از نظر مالی در دوره قاجاریه می باشد.
✅خانه تاریخی نفیسی #تبریز
🔸قدمت این اثر به اواخر قاجار و اوایل پهلوی اول می رسد. این بنا اخیراً در جلسه شورای ملی ثبت آثار تاریخی‌فرهنگی غیر‌منقول به ریاست معاون میراث‌فرهنگی کشور روز ۱۵ بهمن ۹۸، به همراه ۲ اثر دیگر آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
🔸خانه تاریخی نفیسی با زیربنای ۴۶۳ مترمربع در جوار خانه های دانشگاه هنر اسلامی تبریز قرار دارد.
🔸از ويژگی های خاص این اثر می توان به هندسه بنا به شکل U است که شکل کلی اکثر پلانهای دوره قاجاری است.
🔸این بنا دارای یک حیاط بیرونی نظیر خانه های دوره پهلوی اول است و در این خانه از انواع بازشوها که به شکل های متنوع و اندازه هر کدام متناسب با کارکرد خود است، وجود دارد.
🔸 از ديگر خصوصيات بارز بنا سیستم تهویه در قسمت پلکان ورودی به داخل است.
🔸از تزیینات به کار رفته در این اثر متعلق به دوره پهلوی، می توان به تزیین سنگی پنجره، تزیین آجری پنجره،حوض سنگی، گل آجر اشاره کرد.
🔸مالکيت این اثر با دانشگاه هنر اسلامی تبریز است و در خیابان ارتش جنوبی کوچه عزب دفترلر قرار دارد.
موادي از قوانين مرتبط با ثبت آثار در فهرست آثار ملي
قانون حفظ آثار ملي مصوب 12 آبان ماه 1309 شمسي
ماده اول : كليه آثار صنعتي و ابنيه و اماكني كه تا اختتام دورة سلسله زنديه در مملكت ايران احداث شده اعم از منقول و غيرمنقول با رعايت ماده 3 اين قانون مي توان جزء آثار ملي ايران محسوب داشت و در تحت حفاظت و نظارت دولت مي باشد.
ماده دوم : دولت مكلف است از كليه آثار ملي ايران كه فعلاً معلوم ومشخص است و حيثيت تاريخي يا علمي يا صنعتي خاصي دارد، فهرستي ترتيب داده و بعدها هم هرچه از اين آثار مكشوف شود ضميمه فهرست مزبور بنمايد. فهرست مزبور بعد از تنظيم طبع شده و به اطلاع عامه خواهد رسيد.
قانون ثبت آثار ملي مصوب اول آبان ماه 1352
ماده واحده : به وزارت فرهنگ وهنر اجازه داده مي شود علاوه بر آثار مشمول قانون حفظ آثار ملي مصوب آبان ماه 1309 آثار غيرمنقولي را كه از نظر تاريخي يا شئون ملي واجد اهميت باشد صرفنظر از تاريخ يا پيدايش آن با تصويب شوراي عالي فرهنگ و هنر در عداد آثار ملي مذكور در قانون مزبور به ثبت برساند. آثار مذكور در اين ماده مشمول كليه قوانين و مقررات مربوط به آثار ملي خواهد بود. قانون فوق مشتمل بريك ماده پس از تصويب مجلس شوراي ملي در جلسه روز سه شنبه اول آبان ماه 1352 در جلسه روز دوشنبه دوازدهم آذرماه يكهزار و سيصدوپنجاه ودو شمسي به تصويب مجلس سنا رسيد.
قانون تشكيل سازمان ميراث فرهنگي كشور
بند 6 – ثبت آثار ارزشمند منقول و غيرمنقول فرهنگي – تاريخي كشور در فهرست آثار ملي و فهرست هاي ذيربط.
قانون معافيت ابنيه و اماكن ثبت شده در فهرست آثار ملي از پرداخت عوارض شهرداري
ماده واحده_ كليه ابنيه ، اماكن و محوطه هاي تاريخي كه در تصرف يا مالكيت سازمان ميراث فرهنگي كشور مي باشند و بناها و اماكني كه در تصرف يا مالكيت اشخاص حقيقي يا حقوقي است و طبق قوانين مربوط در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده اند يا مي رسند و همچنين موزه هاي تحت پوشش سازمان مذكور، از پرداخت كليه عوارض شهرداري معاف مي باشند.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده در جلسه علني روز چهارشنبه مورخ بيست و هشتم بهمن ماه يكهزار و سيصد و هفتاد ويك مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 2/12/1371 به تأئيد شوراي نگهبان رسيده است.
